Jak zaplanować budżet domowy
Czy planowanie budżetu domowego jest dla każdego? Czy pytanie „Jak prowadzić budżet domowy?” jest zarezerwowane tylko dla osób z konkretnymi przychodami? Nie ma znaczenia, jakimi pieniędzmi gospodarujesz! Nieważne czy Twoje dochody pozwalają Ci na zachowanie spokojnej głowy, czy jednak żyjesz od pierwszego do pierwszego. Każdy — niezależnie od majątku — w planowaniu budżetowym znajdzie pozytywną wartość!
Jak już ustaliliśmy — nie liczy się grubość Twojego portfela! Prosty budżet domowy zawsze warto prowadzić. Bardzo istotne jest, by wyznaczyć sobie konkretny cel! O wiele łatwiej ogarnąć budżet domowy jeśli będziemy mieć odpowiednią motywację. Bez niej może być ciężko — w końcu regularne planowanie i kontrolowanie wszelkich wydatków to jednak wysiłek. Jak zaplanować budżet domowy krok po kroku? Tym pierwszym — bardzo istotnym! - krokiem powinno być właśnie wyznaczenie sobie celu!
Jak to zrobić? Zastanów się, jakie są Twoje priorytety finansowe; co chcesz osiągnąć i jakie są Twoje aktualne potrzeby! Zobacz, jakie mogą być przykładowe cele posiadania budżetu domowego:
- wyliczenie możliwości poduszki finansowej
- oszczędzanie na emeryturę
- eliminacja niepotrzebnych wydatków
- zidentyfikowanie nadwyżki finansowej na spłatę długów
- zwiększenia możliwość oszczędności
- zebranie oszczędności na konkretny cel np. wakacje lub zakup samochodu
- albo po prostu nauczyć się lepiej zarządzać swoimi finansami
Musimy zacząć od uświadomienia sobie, jak rozkłada się nasz budżet. Później możemy działać dalej. Najprościej możemy przedstawić ten proces w 3 krokach; zadajemy pytania, planujemy, a później kontrolujemy budżet domowy:
1. Ile zarabiamy? Na co wydajemy pieniądze?
2. Jak chcemy, żeby nasz budżet wyglądał? Ile chcemy przeznaczyć na konkretne wydatki? Jakie mamy zobowiązania finansowe? Ile mamy oszczędności? Ile chcemy mieć?
3. Gdy odpowiemy na wszystkie pytania — możemy zająć się kontrolą budżetu domowego i wprowadzaniem zmian jeśli czujemy taką potrzebę!
Budżet domowy pomaga Ci zarządzać swoimi pieniędzmi w sposób efektywny, osiągać cele finansowe i unikać niepożądanych długów lub trudności finansowych w przyszłości.
Prowadzenie budżetu domowego to też redukcja stresu i zmartwień. Wiem, że czasem łatwiej jest żyć w niewiedzy — szczególnie jeśli aktualnie masz problemy finansowe i budżet domowy za nic nie chce się spiąć. Ludzie często odkładają trudne tematy na później. Ale zajęcie się sprawami biznesowymi już teraz jest dobrym rozwiązaniem! W dłuższej perspektywie wiedza powinna Ci pomóc w rozwiązywaniu trudności finansowych. Nieważne czy chodzi o pracę, firmę czy domowy budżet — pieniądze trzeba liczyć zawsze. Dzięki temu wiesz, na czym stoisz!
Zastanów się też czy budżet chcesz prowadzić tylko dla siebie, czy chcesz dzielić go z partnerem/partnerką, czy też ma to być budżet domowy całej rodziny. Będzie miało to wpływ na uzupełnienie poszczególnych etapów tworzenia budżetu.
Narzędzia do tworzenia budżetu
Zanim przejdziemy krok po kroku, jak prowadzić domowy budżet przedstawię Ci kilka sposobów, w czym czy gdzie taki budżet prowadzić. Jako OgarniamSię wychodzimy naprzeciw Waszym potrzebom i proponujemy Wam produkty do zarządzania swoimi finansami. Oczywiście oferujemy Wam tylko kilka możliwości - 4 finansowe planery: Segregator budżetowy, Organizer na pieniądze, Budżet domowy — Arkusz Google oraz Notes na oszczędności. To tylko propozycje, więc polecimy Wam również ogólnodostępne pomysły. Najważniejsze jest, by w ogóle zacząć interesować się swoimi wydatkami. To, w czym prowadzimy budżet to już kwestia drugorzędna.
Kilka propozycji idealnych narzędzi do planowania domowego budżetu:
- własny zeszyt — najprostszy i najtańszy sposób, czytasz o tym jak prowadzić budżet i sama sobie wypisujesz lub rozrysowujesz rzeczy w zwykłym zeszycie. Sporo pracy, ale efekt może być świetny!
- segregator budżetowy — możesz skorzystać z naszych wzorów i tylko wypełniać odpowiednie tabelki
- organizer finansowy z kopertami do prowadzenia budżetu — więcej o systemie kopertowy przeczytasz w dalszej części artykułu
- Excel lub Google Sheets — to wygodne i przejrzyste rozwiązanie!
- aplikacje mobilne — wszyscy mamy telefony, a aplikacji pomocnych w ogarnianiu budżetu jest bardzo dużo!
Wiemy, że na rynku jest wiele narzędzi do prowadzenia budżetu. Ale kluczem do sukcesu jest, by Tobie było wygodnie. W OgarniamSię skomplikowanym tabelom mówimy nie! Nasze produkty to sposób na prosty budżet domowy. Chcemy, byś na pierwszy rzut oka od razu zrozumiała co i jak. Narzędzia mają nam ułatwiać pracę, a nie utrudniać. Wybierz je, w taki sposób by było Twoim „wspomagaczem”. Najważniejsze zasady budowania dobrego budżetu domowego to prostota, przejrzystość i elastyczność.
W OgarniamSię stworzyliśmy 3 różne planery finansowe.
- Arkusz Google — dostęp online z każdego elektronicznego urządzenia; możesz swobodnie dzielić go z partnerem!
- Organizer na pieniądze — jeśli metoda kopertowa Cię zaciekawiła — to produkt dla Ciebie!
- Segregator budżetowy — wszystkie kwestie finansowe ogarniesz w jednym miejscu!
Jak zaplanować budżet domowy krok po kroku
Co to jest budżet domowy?
Według definicji to zestawienie przychodów i rozchodów w ustalonym przedziale czasowym w gospodarstwie domowym. Jeśli już określiłaś cele prowadzenia budżetu domowego, możemy się zabrać za określenie przychodów / dochodów oraz rozchodów, czyli wydatków.
1. Sporządź listę dochodów
Zanotuj wszystkie regularne, stałe dochody, jakie otrzymujesz miesięcznie. Mogą to być zarobki z pracy, dochody z wynajmu nieruchomości lub inne źródła przychodów.
- Zdefiniuj wszystkie źródła dochodu
- Możesz podzielić dochody budżetu domowego na stałe i ruchome
Ruchomymi dochodami nazywamy natomiast wszystko to, co otrzymujesz regularnie, ale w bardzo różnych kwotach lub po prostu nie wpływają one do ciebie w stałych odstępach czasu
Przykładowe dochody:
- wypłaty z umów o pracę
- wpływy z działalności gospodarczej lub dodatkowych zajęć zarobkowych (np. dochody z hobbystycznej sprzedaży)
- z wynajmu nieruchomości
- stypendia,
- odsetki z lokat lub inwestycji,
- dywidendy
- zwroty podatków
- premie okresowe
- zasiłki
- emerytura
- gotówka, przelew od rodziny lub znajomych (szczególnie w przypadku osób uczących się)
Ważne!
Zawsze wpisuj kwoty netto, czyli ile ostatecznie trafia do naszej kieszeni. Dochód brutto to całkowita kwota, którą zarabiasz przed opodatkowaniem i potrąceniem składek ubezpieczeniowych. Dochód netto to kwota, którą otrzymujesz po opodatkowaniu i potrąceniu składek. W budżecie powinieneś używać dochodu netto, ponieważ to właśnie ta kwota jest dostępna do dyspozycji na pokrycie wydatków.
Część dochodów jest nieregularna lub zmienna. Jak ustalić budżet domowy w takim wypadku? Jeśli na przykład jesteś freelancerem lub pracujesz na zlecenie, dochody mogą różnić się w różnych miesiącach. Wtedy warto uwzględnić średnią miesięczną wartość dochodu z ostatniego okresu. Czyli szacujemy przeciętną wartość na podstawie historycznych danych lub szacunków.
Ważne jest, abyś wiedziała, w jakim okresie otrzymujesz swoje dochody. Czy są one wypłacane co miesiąc, co dwa tygodnie, czy w inny sposób? Określenie terminu otrzymywania dochodów pomoże Ci w planowaniu wydatków i ustalaniu, kiedy możesz spodziewać się wpływu środków na konto.
Uwzględnij dochody partnera życiowego: Jeśli żyjesz z partnerem lub partnerką, uwzględnij również ich dochody na liście. Wspólne zarządzanie finansami i uwzględnienie obu dochodów pozwoli na lepsze planowanie i wyznaczanie celów finansowych jako zespół.
Pamiętaj, że zarządzanie budżetem to proces dynamiczny. Przez cały czas monitoruj swoje dochody, a jeśli zmieniają się lub pojawiają się nowe źródła przychodów, zaktualizuj swoją listę dochodów, aby odzwierciedlała Twoją aktualną sytuację finansową.
Lista dochodów stanowi podstawę do planowania wydatków i alokowania środków w budżecie domowym. Im bardziej dokładnie i kompleksowo uwzględnisz swoje dochody, tym lepiej będziesz w stanie zarządzać swoimi finansami i osiągnąć swoje cele finansowe.
2. Zbierz informacje o wydatkach
Pamiętasz, jak wspominaliśmy, że najistotniejsze jest, by budżet domowy był prostą sprawą? Zbieranie informacji o wydatkach podlega tej samej zasadzie — po prostu to musi być dla Ciebie łatwe! Forma powinna być przede wszystkim przejrzysta i łatwo dostępna. Wydatki pojawiają się dość często, więc gromadzenie informacji o każdej transakcji może być uciążliwe, dlatego ważne, żeby sposób, który wybierzesz, był dopasowany do Twojego stylu życia.
Wydatki możemy podzielić na kilka rodzajów: stałe/cykliczne, zmienne i jednorazowe.
- Stałe czy cykliczne to takie, które ponosisz co miesiąc w podobnej kwocie np. czynsz czy opłaty
- Zmienne to np. wydatki na jedzenie, które ponosisz co miesiąc, ale są one w różnych kwotach
- Jednorazowe wydatki to wyjazd na wakacje albo prezent na czyjeś urodziny
Dlatego drugim krokiem jest sporządzenie dokładnej listy wydatków i najlepiej jest zacząć od tych stałych/cyklicznych.
Przykłady stałych kosztów:
- Rachunek za mieszkanie/najem: czynsz, kredytem hipoteczny lub opłata za wynajem mieszkania.
- Rachunki za media: prąd, gaz, wodę, ogrzewanie, ścieki, internet, telewizję kablową lub satelitarną
- Ubezpieczenia: Składki ubezpieczeniowe domu/mieszkania, ubezpieczenie samochodu, ubezpieczenie zdrowotne, ubezpieczenie na życie
- Telefon, telewizja i internet: Rachunki za telefon komórkowy, telefon stacjonarny, usługi internetowe, telewizję kablową lub satelitarną
- Abonamenty i subskrypcje: abonament telewizyjny, serwisy streamingowe, czasopisma, klub książki, muzyka online, aplikacje
- Składki na emeryturę: Regularne wpłaty na konto emerytalne lub fundusz emerytalny
- Opłaty członkowskie: Składki członkowskie do klubów sportowych, siłowni, organizacji charytatywnych lub innych stowarzyszeń
- Edukacja: czesne, podręczniki, materiały szkolne
- Transport: spłata kredytu samochodowego, rata leasingowa, ubezpieczenie samochodu, paliwo, serwis, parking
- Opieka nad dziećmi: przedszkole, żłobek, nianie
- Raty kredytów: Stałe płatności związane z kredytami, takimi jak kredyt hipoteczny, kredyt samochodowy, kredyt studencki, kredyt konsumencki
- Inne zobowiązania, spłaty długów
- Oszczędności na dom, wyjazd i inne personalne cele lub fundusz awaryjny (poduszka finansowa)
4 rzeczy, które warto wiedzieć o kosztach stałych:
1. Nie są bezwzględnie stałe! Mogą się zmieniać — ale nie tak dynamicznie jak koszty zmienne.
2. Pojawiają się w określonym, ustalonym czasie. Najczęściej jest to co miesiąc np. rachunki za media, czynsz za mieszkanie. Często spotykamy też opłaty roczne — są to ubezpieczenia na życie albo podatek od nieruchomości. Ważne jest, by okresy konkretnych płatności uwzględnić w budżecie!
3. Zwykle są nieuniknione i konieczne do pokrycia. Są to wydatki, które musisz ponieść, aby utrzymać podstawowe funkcjonowanie i zapewnić dostęp do niezbędnych usług lub świadczeń, takich jak prąd, woda, ubezpieczenie czy opłata za wynajem mieszkania
4. Wymagają odpowiedniego planowania i alokacji środków w budżecie. Ponieważ są regularne i przewidywalne, możesz uwzględnić je jako ustaloną kwotę w swoim budżecie, co pozwoli Ci lepiej zarządzać swoimi finansami
Koszty zmienne to natomiast takie koszty, które różnią się co miesiąc w jakiś sposób. Na pewno jesteśmy w stanie sobie skategoryzować nasze wydatki, aby łatwiej później wysunąć z nich wnioski.
Budżet domowy kategorie - przykładowe kategorie:
- Jedzenie
- Mieszkanie
- Inne opłaty i rachunki
- Zdrowie, higiena i chemia
- Ubrania i obuwie
- Relaks
- Transport
- Inne wydatki
Nie musisz się trzymać przykładowych kategorii. Możesz nawet pokusić się o bardziej konkretne kategorie, jeśli czujesz, że tego rodzaju wydatków masz dużo i chcesz je bardziej analizować np. „jedzenie na mieście”. A jak spisywać listę wydatków?
- płacisz tylko kartą i robisz eksport z rachunku bankowego
- zbierasz paragony i wpisujesz je później do swojego zeszytu, dokumentu, aplikacji
- działasz od razu: wpisujesz na bieżąco do jednego z narzędzi: zeszytu, dokumentu, aplikacji
Dzięki spisywaniu wydatków nieregularnych możemy lepiej zrozumieć, jak rozkładają się nasze wydatki i gdzie szukać możliwości oszczędzania!
Zostały nam jeszcze wydatki jednorazowe. Nie można o nich zapominać!
Wydatki jednorazowe — przykłady:
- prezenty (urodziny, święta)
- przegląd techniczny auta
- wizyty u lekarzy, leki
- wyjazd na urlop
- remont mieszkania
- wycieczki dla dzieci
- ubrania
3. Zbierz informacje o wydatkach — długi
Długi są w jakiś sposób Twoimi wydatkami i wpływają na Twój bilans finansowy, czyli stan Twojego konta się zmniejsza. Mogą być one uwzględnione jako wydatki stałe / cykliczne, ale też mieć osobne miejsce w Twoim budżecie.
Rodzaje długów:
- kredyty hipoteczne
- kredyty samochodowe
- kredyty kredytowe
- pożyczki konsumenckie
- pożyczki bankowe
- kredyty studenckie
- długi osobiste wobec osób fizycznych (znajomych czy rodziny)
Przy planowaniu budżetu domowego ważne jest uwzględnienie rat kredytowych w wydatkach i przydzielenie odpowiedniej kwoty na spłatę długów. Czasami ta kwota jest narzucona odgórnie np. przez bank, ale czasami to sami decydujemy, ile jesteśmy w stanie przeznaczyć co miesiąc na spłatę konkretnego długu w ramach dostępnych środków.
4. Zbierz informacje o wydatkach — oszczędności
Oszczędzanie na coś można nazwać takim naszym wydatkiem z przyszłości! Odkładamy teraz i zamrażamy pieniądze w budżecie. Często oszczędzamy na wydatki jednorazowe, które mamy gdzieś w planach. Może to być również poduszka finansowa, o której przeczytasz dalej czy kupno domu, remont itp.
5. Analizuj zebrane dane i stwórz domowy budżet
Na podstawie informacji o priorytetach, dochodach i wydatkach możesz zacząć tworzyć swój budżet!
Koszty zmienne
Jak ustalić budżet domowy w 4 krokach?
1. Zestaw wydatki z dochodami i sprawdź, czy bilans Twojego domowego budżetu (wynik finansowy) jest dodatni czy ujemny
2. Weź pod uwagę zobowiązania długoterminowe (np. kredyty) i spłacić je jak najszybciej
3. Ustal priorytety w wydatkowaniu domowego budżetu
4. Zweryfikuj, czy najbliższe plany są realne do zrealizowania, biorąc pod uwagę budżet domowy i potencjalne zmiany w zarobkach (swoich i/ lub partnera, partnerki).
Sprawdź, jaki jest Twój wynik finansowy!
WYNIK FINANSOWY = DOCHÓD - WYDATKI
+ Wynik finansowym jest na plusie / dodatni — wpływy przewyższają wydatki i pozostaje nadwyżka finansowa. Mamy tutaj potencjał do oszczędzania, inwestowania lub pokrywania dodatkowych wydatków.
- Wynik finansowym jest na minusie / ujemny — wydatki przewyższają wpływy i występuje deficyt. Konieczne jest podjęcie działań w celu zrównoważenia budżetu, np. poprzez redukcję wydatków, zwiększenie dochodów lub zarządzanie długiem.
Na podstawie wyniku finansowego odpowiedz sobie na następujące pytania:
- Czy nasz obecny budżet domowy wystarcza, aby pokryć wszystkie koszta miesięczne?
- Jaka dziedzina najbardziej obciąża budżet rodzinny pochłaniając największą część Twoich dochodów?
- Czy mamy jakieś zbędne wydatki?
- Gdzie możemy szukać oszczędności?
- Czy jest tutaj możliwość odłożenia oszczędności na konkretny cel?
Teraz możesz przejść do konkretnych działań i ustalić czy musisz:
- poszukać dodatkowych źródeł dochodu?
- ograniczyć wydatki? Zastanowić się, na czym możesz zaoszczędzić?
- przeznaczyć konkretne kwoty na którąś z kategorii w wydatkach?
- przeznaczyć konkretne kwoty na cele oszczędnościowe?
- zająć się długami i zebrać odpowiednie kwoty na ich spłatę?
- a może czas zacząć tworzyć poduszkę finansową?
Na podstawie danych, jesteśmy w stanie stwierdzić, ile średnio wydajemy w każdej kategorii — czyli jak mniej więcej rozkładają się nasze koszty zmienne. Z analizy naszego budżetu możemy już zauważyć czy ta kwota jest dla nas w porządku, czy jednak chcemy wprowadzić zmiany.
Na początku każdego miesiąca możemy z góry ustalić maksymalną kwotę, którą chcemy przeznaczyć na daną kategorię. Jeśli założymy sobie, ile chcemy wydawać np. na jedzenie na mieście — nie będzie nas kusić, by wychodzić aż tak często. Widzimy też wtedy, że wydawanie więcej na jedzenie na mieście może przyczynić się w jakimś stopniu na nadszarpnięcie naszego budżetu albo tego, że nasz budżet nie będzie się spinał.
Metoda kopertowa w ustalaniu domowego budżetu
W teorii wykorzystujemy koperty fizyczne i podpisujemy ją każdą naszą kategorią. Metoda ta pomaga w utrzymaniu dyscypliny finansowej. Na początku miesiąca wkładamy konkretną kwotę do każdej koperty i płacimy tylko i wyłącznie tymi pieniędzmi. Dzięki temu nie możemy wydać więcej, bo ich fizycznie nie mamy. Przez fizyczne przypisanie pieniędzy do poszczególnych kopert, masz lepszą kontrolę nad swoimi wydatkami i oszczędnościami.
Pod takie koperty do oszczędzania, możemy wykorzystać do tego koperty w organizerze albo nawet stworzyć sobie takie koperty wirtualnie, zakładając sobie po prostu tę kwotę z góry i wpisując do naszego ulubionego narzędzia np. do aplikacji.
Metoda kopertowa to świetny sposób, by zapanować nad swoimi finansami! Specjalnie pod tę metodę stworzyliśmy Organizer na pieniądze w formacie A6.
Sprawdź, czy to coś dla Ciebie!
Długi
Ważne jest również kontrolowanie i zarządzanie swoimi długami. Oprócz spłaty regularnych rat warto rozważyć strategię spłaty długów metodą śnieżki długowej, w której skupiasz się na spłacie mniejszych długów w pierwszej kolejności lub metodą spłaty z najwyższym oprocentowaniem, aby zminimalizować koszty odsetek.
Jeśli masz długi, warto poświęcić uwagę na zarządzanie nimi jako integralną częścią budżetu domowego. Zapewni Ci to stabilność finansową i pomoże uniknąć problemów z zadłużeniem. W przypadku trudności z obsługą długów warto skonsultować się z doradcą finansowym lub specjalistą ds. zarządzania długami, by otrzymać dodatkową pomoc i opracować strategię spłaty.
Oszczędności - Fundusz awaryjny / poduszka finansowa
Planowanie domowego budżetu nigdy nie powinno sprawiać, że wydatki są równe wpływom. Jeśli to możliwe w każdym miesiącu dopisz pozycję „nieprzewidziane wydatki”, bo te w życiu zawsze się zdarzają, a jeśli nie — pozwoli Ci to zaoszczędzić i przygotować się na zdarzenia losowe w przyszłości. Nazywa się to funduszem awaryjnym albo poduszką finansową. Zaleca się, aby posiadać co najmniej 3-6 miesięcy swoich miesięcznych wydatków jako zabezpieczenie finansowe. Możesz dostosować tę kwotę w zależności od swojej sytuacji finansowej i indywidualnych potrzeb. Oblicz, ile musisz oszczędzać co miesiąc, aby osiągnąć swój cel. Jeśli chcesz oszczędzać 10 000 zł na fundusz awaryjny przez rok, musisz regularnie odkładać około 833 zł miesięcznie.
Warto mieć oddzielne konto bankowe lub subkonto, które będzie przeznaczone wyłącznie na fundusz awaryjny. To pomoże utrzymać klarowność i oddzielenie tych środków od innych pieniędzy. Skonfiguruj automatyczne transfery z Twojego konta bieżącego na konto funduszu awaryjnego. Możesz ustawić, aby określona kwota była przenoszona na to konto automatycznie po każdym otrzymaniu wynagrodzenia lub w określonym dniu każdego miesiąca.
1. Sporządź listę dochodów
Zanotuj wszystkie regularne, stałe dochody, jakie otrzymujesz miesięcznie. Mogą to być zarobki z pracy, dochody z wynajmu nieruchomości lub inne źródła przychodów.
- Zdefiniuj wszystkie źródła dochodu
- Możesz podzielić dochody budżetu domowego na stałe i ruchome
Ruchomymi dochodami nazywamy natomiast wszystko to, co otrzymujesz regularnie, ale w bardzo różnych kwotach lub po prostu nie wpływają one do ciebie w stałych odstępach czasu
Przykładowe dochody:
- wypłaty z umów o pracę
- wpływy z działalności gospodarczej lub dodatkowych zajęć zarobkowych (np. dochody z hobbystycznej sprzedaży)
- z wynajmu nieruchomości
- stypendia,
- odsetki z lokat lub inwestycji,
- dywidendy
- zwroty podatków
- premie okresowe
- zasiłki
- emerytura
- gotówka, przelew od rodziny lub znajomych (szczególnie w przypadku osób uczących się)